Na stałe uzębienie człowieka składają się 32 zęby, wśród których można wyróżnić siekacze, kły, zęby przedtrzonowe oraz zęby trzonowe. Zęby mądrości, zwane również ósemkami, zaliczają się do ostatniej kategorii.
Czym są zęby mądrości?
Zęby mądrości, czyli ósemki, w fachowej literaturze stomatologicznej określane są trzecimi zębami trzonowymi. W przeciwieństwie do pozostałych zębów stałych, które wyrzynają się w okresie od piątego do trzynastego roku życia człowieka, zęby mądrości pojawiają się zazwyczaj przy wchodzeniu człowieka w okres dorosłości, między siedemnastym a dwudziestym piątym rokiem życia. Zdarza się także, że wyrzynanie następuje znacznie później, w okolicach trzydziestego, a nawet czterdziestego roku życia. U niektórych osób zęby mądrości nie pojawiają się nigdy – mowa wtedy o tak zwanej agenezji trzecich zębów trzonowych, występującej u nawet 20% wszystkich badanych pacjentów.
Funkcje pełnione przez zęby mądrości
Zęby mądrości zaliczane są do grupy narządów szczątkowych. Oznacza to, że na drodze ewolucji straciły pierwotnie pełnione przez siebie funkcje. Ze względu na nieprzewidywalność zębów trzecich trzonowych ich przydatność do oceny wieku człowieka jest ograniczona. Sprawdzają się jednak jako źródło wiedzy filogenetycznej i patofizjologicznej dotyczącej uzębienia. Z uwagi na częste występowanie agenezji ósemek, zęby te stanowią ponadto istotny wskaźnik indywidualnej oceny uzębienia oraz oceny uzębienia całych grup etnicznych. Współcześnie przysparzają często licznych problemów w jamie ustnej, co wymaga specjalistycznego leczenia. Najpopularniejszą metodą radzenia sobie z dolegliwościami ósemek jest ich chirurgiczna ekstrakcja.
Kiedy jest odpowiedni czas na usunięcie zębów mądrości?
Wskazaniem do usunięcia zębów mądrości są następujące schorzenia i problemy:
- choroba miazgi zębowej i jej powikłania, między innymi ropnie okołoszczękowe oraz torbiele,
- zapalenie kości,
- powtarzające się epizody zapalenia okołokoronkowego,
- nieprawidłowe położenie zęba mądrości w łuku zębowym powodujące jego nieprzydatność czynnościową i zaburzenia okluzji,
- neuralgia objawowa nerwu trójdzielnego,
- stłoczenie zębów przednich na skutek wyrzynania się trzonowców trzecich.
Problemem stanowiącym wskazanie do chirurgicznej ekstrakcji trzecich zębów trzonowych jest ich częściowe zatrzymanie. Dysfunkcja ta stanowi problem dotyczący coraz większej części populacji i może mieć poważne konsekwencje zdrowotne. Jako przyczynę zatrzymania ósemek wymienia się brak odpowiedniej ilości miejsca w łuku zębowym, co jest wynikiem coraz wyższego poziomu higieny powodującego rzadszą utratę zębów. Powodem może być również brak naturalnej atrycji zębów na skutek zmian dietetycznych człowieka. Każdorazowo decyzja o ekstrakcji ósemek powinna być podejmowana na podstawie występowanie związanych z ich obecnością procesów patologicznych. Profilaktyczne wykonywanie zabiegów usunięcia zębów mądrości, choć praktykowane, pozostaje kwestią sporną.
Rentgen – podstawowa metoda diagnostyczna
Przed przeprowadzeniem zabiegu usunięcia zębów mądrości, tak samo jak w wypadku każdego innego zabiegu chirurgicznego, konieczne jest wykonanie szczegółowej diagnostyki. Do podstawowych metod diagnostycznych zaliczają się:
- RTG panoramiczne,
- RTG przylegające,
- stożkowa tomografia komputerowa.
Zdjęcia rentgenowskie i odczyty z tomografii komputerowej pozwalają zobrazować kształt i kierunek położenia korzeni zębowych, co znacząco ułatwia ekstrakcję. W celu zminimalizowania ewentualnych powikłań, jakie mogą wystąpić w trakcie oraz po zabiegu, zaleca się również wykonanie badań laboratoryjnych, przede wszystkim badania krwi w kierunku określenia poziomu krzepliwości.
W jaki sposób usuwane są zęby mądrości?
Zęby mądrości usuwane są zazwyczaj w znieczuleniu miejscowym, co pozwala w znacznym stopniu wyeliminować uczucie bólu towarzyszące zabiegowi. Ekstrakcja jest minimalnie inwazyjna dla pacjenta. Po zakończeniu zabiegu rana pozostała po usunięciu zęba jest zszywana. Szwy są usuwane zazwyczaj po upływie od siedmiu do dziesięciu dni od operacji. Możliwe jest także przeprowadzenie ekstrakcji trzeciego zęba trzonowego we wczesnym stadium mineralizacji tkanek, gdy sfera korzeniowa nie jest jeszcze uformowana. Zabieg tego typu nazywany jest germektomią i wykonywany jest w momencie wystąpienia obawy, iż w przyszłości w jamie ustnej pacjenta nie wystarczy miejsca dla pełnego wyrznięcia zębów mądrości.